Սերը Յուպիտերի վրա

Դիսքլեյմեր

Պատմվածքը նպատակ չունի ցույց տալու, որ ինքնասպանությունը բոլոր խնդիրների լուծում է, այլ պարզապես ներկայացնում է մի դեռահասի կյանք, ում անընդհատ այցելում է մահվան մասին միտքը:

Ստեղծագործության մեջ կան բռնության ու էրոտիկ բնույթի տեսարաններ: Եթե չեք սիրում նման գրականություն, ավելի լավ է`չսկսեք ընթերցել ու խնայեք Ձեր անձնական ժամանակը:

Բոլոր հերոսներն ու իրադարձությունները, որոնք տեղ են գտել գրվածքում, հեղինակի վառ երևակայության արդյունքն են, ու ցանկացած համընկնում իրականության հետ պատահական է:

Պարոնը խոհանոցում նախաճաշ է պատրաստում`ականջը հեռուստացույցի ձայնին:

–…Իսկ ողբերգական նորությունների մասին կհաղորդի մեր թղթակիցը, ով հիմա դեպքի վայրում է:

–Բարի առավոտ: Այսօր ժամը 08:37-ի սահմաններում` Փարիզ-Նյու Հեյվեն չվերթի մեկնարկից քառասուն րոպե անց, օդաչուների խցիկում ու ինքնաթիռի իրանային հատվածում, որտեղ գտնվում էին ուղևորներն ու ողջ անձնակազմը, պայթյունի ձայն տարածվեց, ասես ծանր մետաղի կտոր պոկվեց ու ներքև ընկավ: Ինքնաթիռը, որն այդ պահին գտնվում էր տասներկու հազար մետր բարձրության վրա, թեքվեց դեպի ձախ: Հարաբերական խուճապի պայմաններում կատարվող ուսումնասիրության արդյունքում պարզ դարձավ, որ շարժիչներից մեկը չի գործում: Հետո հայտնաբերվեց, որ հիդրավլիկ համակագը նույնպես շարքից դուրս է եկել: Ինքնաթիռն ալիքաձև հետագծով ու սովորականից հինգ անգամ մեծ արագությամբ ներքև սլացավ: Օդաչուներին հաջողվեց երկու գործող շարժիչների շնորհիվ մի կերպ կառավարել այն, մինչև մոտակա օդանավակայանին հասնելը, սակայն Երկրի մակերևույթին մոտենալիս ինքնաթիռը շարունակում էր մնալ թեքված վիճակում, ինչը վթարային ելքի պատճառ հանդիսացավ: Ձախ թևն ու օդաչուների խցիկն առանձնացան իրանից և շարժվեցին տարբեր ուղղություններով: 287 ուևորներից 123-ը զոհվել են: Ողջ մնացածները սարսափով են հիշում իրենց գլխավերևով անցնող կրակի հոսանքը: Ներկայումս տարվում են հետազոտական աշխատանքներ դեպքի մանրամասները պարզելու նպատակով…

Պարոնի ծնկները թուլացան: Նա հենվեց սառնարանի դռանն ու դանդաղ սահեց ներքև: Առավ գլուխը ափերի մեջ ու սկսեց նյարդային ծիծաղել, ասես կատարվածը ոչ թե իրեն էր վերաբերում, այլ ուրիշ մարդու: Զգաց, որ կխելագարվի, եթե գիտակցությունը ևս մի րոպե արթուն մնա: Նկատելով սեղանին դրված ջրի շիշը` ձգվեց ու վերցնելով`ամբողջ պարունակությունը շուռ տվեց կրծքին`հույս ունենալով, որ կհովանա սիրտը: Նրա երևակայությունը վառ գույներով պատկերում էր այն պահը, երբ ինքնաթիռը երեք մասի բաժանվեց: Նա տեսավ, թե ինչպես կրակի կատաղի ալիքը ներս խուժեց ու անցավ Լիլիի վրայով, ով խոնարհվել էր` գլուխն ու մատները սեղմելով դիմացի նստարանին: Պարոնը սարսափեց ու նետի պես վեր թռավ տեղից: Սառնարանից լիքը սառույց հանեց, լցրեց տոպրակի մեջ ու դրեց ճակատին:

Մի զգացմունք կա, որ մինչ օրս անուն չունի`ցավի ու հաճույքի խառնուրդն է դա: Պարոնին հաճույք էր պատճառում հույսը, որ Լիլին կարող է փրկվածների թվում լինել, սիրտը ուժգին բաբախում էր մտքից, որ շուտով կգրկի նրան ու էլ երբեք բաց չի թողնի, բայց հաջորդ պահին աչքերի առաջ հայտնվում էր կրակը, որ հարյուրից ավելի կյանք տարավ իր հետ, ու սիրտը կծկվում էր անտանելի ցավից: Անորոշության մեջ լինելն ուրախալի է նրանով, որ թույլ է տալիս հուսալ ու երազել, բայց նաև տանջալի է, որովհետև չգիտես դեռ, արդյոք իրականությունը սպասելիքներդ կարդարացնի:

Նա մի կողմ դրեց սառույցով լի տոպրակը, հանգստացնող հաբ խմեց ու գրեթե վազելով հյուրասենյակ հասավ: Հեռուստացույցով արդեն ինչ-որ սիրային կոմեդիա էին ցույց տալիս:

Նա նյարդային շարժումով արագ-արագ փոխում է ալիքները: Վերջապես կանգ առավ մեկի վրա:

–…Նրանք, ում հաջողվել է կենդանի մնալ, երեք ժամվա ընթացքում ուրիշ ինքնաթիռով ետ կուղարկվեն Փարիզ: Զոհվածների հարազատներին ցավակցություն ենք հայտնում:

Պարոնը անջատեց հեռուստացույցն ու վերարկուն վերցնելով շտապեց օդանավակայան, որ այնտեղ սպասի Լիլիին, անգամ եթե նրան էլ երբեք վիճակված չէ վերադառնալ…

2004 թվական, մարտի 12

Թանկագին օրագիր, ես Լիլին եմ ու այսօր դարձա հինգ տարեկան: Եթե դեռ չես կռահել, դու ծնունդիս նվերն ես: Պապիկս քեզ տարիներով պահել է իր գրադարանում, իսկ հիմա իմ ձեռքերում ես: Մենք երկուսս էլ գեղեցիկ ենք, ու վստահ եմ, որ կընկերանանք: Իդեպ, ես միայն պապիկիս կարդացած գրքերից գիտեմ, թե ինչ է ընկերը: Շրջապատում իմ տարիքի երեխաներ չկան, կամ էլ կան, պարզապես դեռ չեմ հասցրել նրանց հանդիպել: Ես ապրում եմ Ֆրանսիայի սահմանամերձ գյուղերից մեկում`ծնողներիս, քույրիկիս, եղբորս, տատիկիս ու պապիկիս հետ: Բնության գրկում լինելը շատ լավ բան է: Փարիզում բնակարան ունենք, բայց պետությունը պատերազմից հետո մեր ընտանիքին հող է նվիրել, ու հայրիկս մեզ այստեղ է բերել, որ այն վերաբնակեցնենք: Մեր տարածքը ցանկապատով առանձնացված է գյուղի մյուս տներից, ներսում հիսունից ավելի թթի ծառեր կան, ճոճանակ, երեք ավերակ, որոնք հայրիկս փորձում է վերանորոգել: Մենք բնակվում ենք շատ մեծ վրանում, որի միջով անձրևների ժամանակ ցեխաջրի գետեր են հոսում: Ձմռանը շատ ցուրտ է լինում, չնայած վառարան ենք դնում, բայց ամռանն այստեղ իսկական դրախտ է:

–Լիլի, տորթդ կլղոզես թղթին:

–Կներես, մամ:

Ես շատ գեղեցիկ մայրիկ ունեմ: Նա ինձ վրա համարյա ուշադրություն չի դարձնում`չհաշված այն դեպքերը, երբ առիթ եմ ստեղծում, որ նկատողություն անի: Ես շատ եմ սիրում ծնողներիս, բայց նրանք ժամանակ չունեն ինձ համար.միշտ զբաղված են, ու երբ ուզում եմ զրուցել հետները, նույնիսկ վրաս չեն նայում: Հայրիկիս ավելի շատ եմ սիրում, որովհետև խիստ չի իմ հանդեպ, երբեք չի ծեծում ու պաշտպանում է: Մայրիկիս համար ես դատարկ տարածք եմ: Նա իր կամքով երբեք չի գրկում ու համբուրում ինձ, իսկ ես ամաչում եմ առաջինը մոտենալ:

–Լիլի, եթե հենց հիմա չհավաքես խաղալիքներդ, դուրս եմ շպրտելու բոլորը:

–Երկու րոպեից կգամ, մամ:

–Չէ, հենց հիմա:

Գիտես, իմ կարծիքով ամեն մարդ, անկախ նրանից ստեղծագործելու հակում ունի թե ոչ, պիտի օրագիր պահի, մեջը գրի այն ամենը, ինչ զգում է, տեսնում ու մտածում: Դեռ այնքան էլ վարժ չեմ գրում, բայց ինձ նոր զբաղմունքս դուր է գալիս:

2004 թվական, մայիսի 6

Հայրիկը ավերակներից մեկում երկու սենյակ է վերանորոգել, ու մենք էլ վրանում չենք քնում: Ես կարող եմ կոնկրետ մարդու ինձ թշնամի համարել, բայց ոչ երբեք մի ամբողջ ազգի, դրա համար խղճում եմ այն մարդկանց, ովքեր պատերազմից առաջ ապրել են այստեղ: Ինչքան ցավալի է եղել նրանց համար, երբ ստիպված են եղել թողնել տունը, որտեղ անցել է իրենց մանկությունը, ճոճանակը, որի վրա ննջել են երեկոները, ծառերը, որոնք տնկել ու խնամել են սեփական ձեռքերով: Երբեմն հողերի հետ խաղալիս մարդկային ոսկորներ եմ գտնում, ու ոտքերս թուլանում են վախից: Գիտես, ես ընդամենը հինգ տարեկան եմ, բայց մի բան եմ հասկացել`մարդն աշխարհում ոչինչ չունի, բացի ինքն իրենից: Միաժամանակ լացել ու ծիծաղել եմ ուզում, երբ ճանաչում եմ կյանքը, տեսնում, թե ինչպես են ազգերը կռվում մի բուռ հողի համար, որն իրականում ոչ մեկին է պատկանում, ոչ էլ`մյուսին:

2004 թվական, հունիսի 13

Կանգնել եմ ննջասենյակի մոտ ու բռունցքներս կոտրում եմ դռան վրա: Ուզում եմ ներս մտնել, բայց այն կողպված է: Ծնողներս փակվել են այնտեղ ու վիճում են իրար հետ: Անտանելի եմ ինձ զգում, ցավում է ներսս, բայց ոչինչ չեմ կարողանում անել: Հայրիկն առհասարակ շատ խիստ է մայրիկի նկատմամբ, մի ավելորդ բառն անգամ հերիք է, որ բարկանա: Նրա համար շատ կարևոր է, որ կինը ենթարկվի իրեն ու չհակաճառի, որովհետև ընտանիքում, որտեղ ինքը մեծացել է, լրիվ հակառակն է եղել, ու դա ըստ երևույթին իրեն դուր չի եկել:

Ես գիտեմ, որ ծնողներս սիրում են իրար, բայց չեմ հասկանում, թե ինչպես կարելի է ցավ պատճառել սիրած մարդուն:

Կոկորդս արդեն ցավում է, այնքան եմ բղավել: Անզորություն եմ զգում մորս լացի ձայնից, որը մղկտոցի է նման, այնպիսի տպավորություն է, ասես նրան մորթում են:

Վերջապես բացվեց սենյակի դուռը: Առաջինը մայրիկը դուրս եկավ, ու ես նրա աչքերի տակ կապտուկներ նկատեցի: Նրան տեսնելով`ափերով ծածկեցի դեմքս ու խոհանոց փախա: Բացեցի ամանեղենի պահարանն ու թաքնվեցի մեջը: Արցունքները գետի պես հոսում են այտերիս վրայով, ես սարսափ եմ զգում, երբ պատկերացնում եմ, թե ինչքան կցավեր, եթե մեկը բռունցքներով խփեր աչքիս: Չեմ ամուսնանալու երբեք:

2004 թվական, հուլիսի 5

Ինչպես արդեն պատմել եմ, մեր տարածքում երեք ավերակ կա: Ամենափոքրը որպես գոմ ենք օգտագործում, ամենամեծի մեջ մի քանի սենյակ ենք վերանորոգել ու ապրում ենք: Իհարկե, վերանորոգել բառը շատ նուրբ է ասված, իրականում ավերակն ընդամենը բերվել է այնպիսի տեսքի, որ հնարավոր լինի պաշտպանվել ցրտերից, անձրևներից ու գլխավերևում ծածկ ունենալ: Հիմա ամառ է, ու եղանակը հրաշալի է, բայց ձմռանը երևի շատ ցուրտ կլինի, որովհետև մեր լուսամուտների փայտե շրջանակների միջև ցելոֆան է, ոչ թե ապակի:

Ես քնում եմ տատիկիս ու պապիկիս հետ`հյուրասենյակում, որը համեմատաբար հարմարավետ է, քույրս ու եղբայրս, ովքեր ինձնից փոքր են երեք-չորս տարով, ծնողներիս հետ տեղավորվել են փոքրիկ ննջարանում, որտեղ սարդեր են վխտում: Մի անգամ ցերեկը քնել էի այնտեղ, ու երբ արթնացա, քիչ մնաց վախից սիրտս կանգներ. շուրթերիս վրայով ահռելի մի սարդ էր վազում: Այդ դեպքից հետո էլ այդ սենյակ չեմ մտնում: Մենք ունենք նաև խոհանոց ու միջանցք, որոնց հատակը շատ անկայուն է: Փայտերը շարված են կողք-կողքի, բայց ոչ մի կերպ ամրացված չեն, իսկ նրանց արանքը բաց է, ու եթե ոտքդ անզգույշ դնես, կմտնի անցքի մեջ: Միջանցքը որպես արհեստանոց է ծառայում հայրիկիս ու պապիկիս համար: Նրանք շատ անգամ զայրանում են, որովհետև մանր-մունր որոշ գործիքներ հատակի անցքերից ներքև են ընկնում:

Բոլոր դժվարություններով հանդերձ գյուղական կյանքը հիասքանչ է, հատկապես ամռանը: Մենք շատ վաղ ենք արթնանում`դեռ լույսը չբացված: Պապիկս կթում է կովերին, ապա` արոտավայր տանում: Տատիկը կերակրում է հավերին, փիսոյին, շանը ու հայրիկի հետ գնում բանջարանոց`հող մշակելու: Մայրիկը զբաղվում է տան գործերով ու երեխաներով:

Մեր տարածքում սև ու սպիտակ թթի ավելի քան հիսուն ծառ կա, ու արդեն մի շաբաթ է` ամբողջ ընտանիքով հավաքում ենք հասած բերքը, որ դոշաբ ու օղի ստանանք: Պապիկը ծառ է բարձրանում, ցնցում ճյուղերը, իսկ մենք, ներքևում կանգնած, պահում ենք լայն կտորը, որ թութը վրան թափվի:

Ինչ վերաբերում է երրորդ ավերակին, պետությունը խոստացել է իր հաշվին վերակառուցել ու վերանորոգել այն: Հունիսի վերջերից մեծ բեռնատարներով շինանյութեր են բերվում, իսկ այսօր առավոտյան շինարարներ էին եկել: Չեմ հիշում, թե Փարիզի մեր բնակարանը ինչ տեսք ունի, որովհետև երկու տարեկան չկայի, երբ գյուղ տեղափոխվեցինք, բայց վստահ եմ, որ այն շատ հարմարավետ էր, պատերի վրայով սարսափելի կենդանիներ չէին վազվզում, իսկ ձմռանը տաք էր: Պապիկիս կարդացած գրքերի հիման վրա եմ քաղաքային տներն այդպես պատկերացնում, միգուցե սխալվում եմ: Ես շատ ուրախ եմ, որ շուտով գյուղում էլ մեր կյանքը կփոխվի ու ավելի լավ պայմաններում կապրենք:

2004 թվական, հուլիսի 17

Հայրիկի հետ նստել եմ տարօրինակ սարքի մոտ ու հետևում եմ, թե ինչպես է ծայրից ջրանման հեղուկ կաթում: Դա օղի է: Ես հաճույքով սև թութ եմ ուտում, որը մատներիս մանուշակագույն հետքեր է թողնում: Մի քանի օր ստիպված եմ լինելու անընդհատ լվացվել, որպեսզի դրանք կամաց-կամաց վերանան: Փոքրիկ սեղանին դեռ չհասունացած կանաչ ընկույզներ են դրված, որոնք հայրիկն է քաղել: Ես վերցրի նրանցից մեկն ու մուրճով ջարդեցի կեղևը: Հետո հանեցի սպիտակ միջուկն ու ախորժակով կերա: Ափերս դարչնագույն դարձան, բայց ես չեմ նեղվում: Ինձ դուր է գալիս ազատության զգացումը, երբ պարզապես ուտում ես այն ամենը, ինչ քեզ հաճույք է պատճառում, ու չես մտահոգվում, արդյոք ընկույզից ու թթից սևացած ձեռքերով գեղեցիկ ես:

Երբ կշտացա, մոտեցա հայրիկին, ով դեռ նստած էր օղու սարքի մոտ, ու մեջքից գրկեցի: Ինձ այնքան պակասում է նրա ուշադրությունը: Շատ եմ տխրում, երբ հիշում եմ, թե ինչպես ծեծեց մայրիկին, բայց միևնույն է`առաջվա պես պաշտում եմ նրան ու իմ իդեալը համարում:

Արդեն լուսանում է: Մենք ամբողջ գիշեր խոսել ենք աշխարհի, մարդկանց, կյանքի մասին: Ես շատ հետաքրքրասեր եմ, դրա համար հայրիկն ինձ կատակով ինչուիկ է անվանում:

Հանկարծ մեզնից քիչ հեռու թփերի խշշոց լսվեց: Վազեցի ձայնի ուղղությամբ ու սկսեցի զննել տեղանքը: Ինչ-որ փոքրիկ սև զանգված գրավեց ուշադրությունս, ու գետնից բարակ փայտ վերցնելով`թեթև դիպա նրան: Մակերևույթը փշոտ էր, ու ես միանգամից հասկացա, որ ոզնի եմ գտել: Դեմքիս ժպիտ հայտնվեց, երբ նա ցույց տվեց իր գեղեցիկ դնչիկը: Ես սիրում եմ կենդանիներ, բայց մյուս երեխաների նման չեմ ձգտում տուն բերել ու պահել սեփականության պես, որովհետև գտնում եմ, որ նրանք բնության գրկում իրենց ավելի լավ կզգան:

Ինձ բնության մեջ ամեն ինչ կատարյալ է թվում, բացի մարդուց, որովհետև բոլոր կենդանիները, բույսերը, նույնիսկ անշունչ առարկաները կատարում են այն դերը, ինչի համար ստեղծված են, միայն մարդն է, որ պատկերացում չունի, թե ինչու է ծնվել, ու որն է իր առաքելությունը:

2005 թվական, հունվարի 3

Արդեն մի քանի օր է`մեր տանը խոսակցություններ են պտտվում Փարիզ վերադառնալու մասին: Ես սեպտեմբերին պիտի դպրոց գնամ, ու ծնողներս ուզում են, որ քաղաքում սովորեմ: Վերջերս այստեղ էլ դպրոց բացվեց, ու տատիկս ուսուցչի աշխատանք ստացավ: Պապիկս ինչ-որ ընկերությունում ինժեներ է: Նրանք քաղաք վերադառնալու մտադրություն չունեն ու որոշել են իրենց կյանքը կապել գյուղի հետ:

Տանը շատ ավելի տաք է, քան ես պատկերացնում էի: Վառարանն իմ անկողնու մոտ է, ու գիշերը փայտ եմ ավելացնում: Քնելուց առաջ պապիկս ինձ համար գիրք է կարդում, հետո միասին մեղրով թեյ ենք խմում ու հեռուստացույց դիտում: Այն ընդամենը չորս ալիք ունի, ու մուլտֆիլմեր շատ հազվադեպ եմ նայում: Ինձ դուր են գալիս հատկապես երաժշտական հաղորդումներն ու համերգները, երբեմն էլ ֆիլմեր են ցույց տալիս: Ինչ վրանում չենք ապրում, սկսել եմ սիրել ձմեռը, երբ շտապելու ոչ մի տեղ չունես, նստում ես տաք վառարանի մոտ ու հետևում, թե ինչպես են կարտոֆիլն ու սոխը մոխրի մեջ խորովվում: Բացի այդ, պապիկն ավելի շատ ժամանակ է ինձ հատկացնում, քան ամառվա ընթացքում, որովհետև զբաղված չի լինում հող մշակելով ու թութ թափ տալով: Մենք, իհարկե, ուրիշ ծառեր էլ ունենք`դեղձի, ծիրանի, խնձորի, ընկույզի, բալի, բայց չենք հասցնում դրանց բերքն էլ, ինչպես հարկն է, հավաքել:

Ձմեռային օրերին ես սպասում եմ, մինչև պապիկը աշխատանքից վերադառնա, կերակրի կենդանիներին, իսկ դրանից հետո նա իմ տրամադրության տակ է: Մենք հարմար տեղավորվում ենք վառարանի մոտ, ու ես խնդրում եմ նրան ինձ համար գիրք կարդալ: Մեկ-մեկ տրամաբանական խնդիրներ ենք լուծում, բայց ես շատ արագ ձանձրանում եմ: Տանել չեմ կարողանում մաթեմատիկան:

2005 թվական, օգոստոսի 20

Մեր տարածքից մի քանի հարյուր մետր հեռավորության վրա գետ է հոսում: Գնում եմ լողալու: Տատիկը հետս խաշած ձու, հաց, պանիր, լոլիկ, թխվածք ու հյութ է դրել, որ սոված չմնամ: Թաքուն լուցկի, հում միս, բանջարեղեն, փամփուր ու սուր դանակ եմ վերցրել: Իսկական խնջույք եմ կազմակերպելու ինձ համար:

Երբ ափ հասա, նկատեցի, որ այնտեղ մի աղջիկ է նստած: Նա կիսամերկ է`փաթաթված սրբիչի մեջ.երևի նոր է դուրս եկել գետից:

–Բարև,-մոտենալով`ողջունեցի ես,-սառն է ջուրը?

–Հա: Անունդ ոնց է?

–Լիլի:

–Իմը`Ամելի:

–Հաճելի է, քանի տարեկան ես?

–Տասներեք:

Ես սրբիչս փռեցի ափին, որ արևը տաքացնի, ու գետը մտա: Մարմինս սուզեցի ջրի մեջ, որ միանգամից վարժվեմ սառնությանը: Հետո քայլելով խորը տեղ գնացի: Գետը գոտկատեղիցս մի քիչ վերև է: Նետվեցի ջուրը, ու մի քանի վայրկյան կարողացա մակերևույթին մնալ, հետո ալիքը քշեց ինձ, և ստիպված եղա քարերից բռնվելով ոտքի կանգնել: Քսան րոպեն հերիք էր, որ կշտանայի լողալուց, որովհետև իրականում շատ դժվար էր հոսանքին հակառակ շարժվելը: Հաճելի էր միայն ջուրը նետվելու պահը, մեկ էլ երբ ալիքի ուղղությամբ ետ էի վերադառնում:

Ափ դուրս գալով`փաթաթվեցի տաք սրբիչի մեջ ու որոշեցի հաց ուտել: Տոպրակից հանեցի բոլոր ուտելիքներն ու շարեցի կտորի վրա, որը բերել էի տնից:

–Կրակ վառենք?-առաջարկեցի ես:

Ամելին համաձայնության նշան արեց, ու մենք սկսեցինք փայտեր հավաքել: Ափի վրա լիքը ծառեր կան, ու շատ հեշտ էր չոր ճյուղեր գտնելը: Մազերիցս ջուր է կաթում ու թրջում լուցկիները, դրա համար որոշեցինք, որ Ամելին կրակ վառի, իսկ ես խորոված անեմ: Հայրիկիցս սովորել էի, թե ինչպես համեմել միսն ու կարտոֆիլը, ուստի որևէ դժվարություն չտեսա դրա մեջ:

Միսը ոչ այնքան մեծ կտորների բաժանեցի, կարտոֆիլը վերածեցի շերտերի, հետո համեմեցի ու շարեցի ունեցածս միակ շամփուրի վրա: Այն բավականին երկար է ու ծանր:

–Բեր այստեղ,-կանչեց Ամելին:

Մոտեցա կրակին ու շամփուրը դրեցի մեջը: Օդում ախորժելի բույր տարածվեց: Մենք նստեցինք կողք-կողքի, որ հետևենք խորովածին: Ես ձեռքի հետ սոխ ու կանաչի եմ կտրատում, որ լցնեմ մսի վրա: Հայրիկս այդպես էր անում, կարծեմ:

–Դպրոց գնում ես?-խոսակցություն սկսեցի ես:

–Գյուղում այս տարի է միայն դպրոց բացվել, սեպտեմբերից կգնամ: Իսկ դու?

–Ես ծնողներիս հետ Փարիզ եմ վերադառնում մի քանի օրից, որ այնտեղ առաջին դասարան նստեմ:

–Քաղաքում ես ծնվել?

–Հա, մի տարեկան էի, երբ գյուղ տեղափոխվեցինք:

–Ուրախ ես?

–Չգիտեմ, ինձ այստեղ շատ է դուր գալիս, բայց լավը միշտ համեմատության մեջ է երևում:

–Դու հայրիկ ունես?-անսպասելի հարցրեց նա:

Դեմքս սկսեց զարմանք արտահայտել:

–Հա,-կմկմացի ես,-ինչու?

Ամելիի այտերին արցունքներ հայտնվեցին: Նա մատներով սրբեց աչքերն ու հայացքը հառեց գետի ջրերին: Ես հասկացա նրա տխրության պատճառն ու գրկեցի:

–Մի լացիր, խնդրում եմ, մարդն առանց իր ծնողների էլ լիարժեք է ու կարող է կյանքում հաջողության հասնել:

Ինձ համար շատ ծանր էր խոսելը, միևնույն է`ես երբեք չեմ եղել այդ աղջկա տեղում, հետևաբար չեմ կարող հասկանալ, թե ինչ է զգում, ավելի լավ է փոխեմ խոսակցությունը, որ չխորանա բացասական զգացմունքների մեջ:

–Ինձ հյուր կգաս այսօր?

Նրա դեմքին ժպիտ հայտնվեց:

–Հա, հետո էլ մեր տուն կգնանք:

Խորովածն արդեն պատրաստ է: Մենք ափից լաթի կտոր էինք գտել, դրանով կրակից վերցրինք տաք շամփուրն ու դրեցինք քարերի վրա:

Որոշեցինք մի քիչ լողալ, որ ախորժակներս բացվի: Ջուրն ավելի տաք թվաց, քան առաջին անգամ էր: Ես նկատեցի, որ Ամելին գեղեցիկ է: Նա կապույտ աչքեր ունի, շեկ խուճուճ մազեր, ոչ այնքան նիհար, բայց սլացիկ մարմին, սպիտակ մաշկ: Արտաքինով նա իմ հակապատկերն է, բայց մոտս հիացմունք է առաջացնում: Մենք մոտ տասնհինգ րոպե ջրում մնացինք, հետո որոշեցինք հաց ուտել ու մեր տուն գնալ, որ մինչև մթնելը ժամանակ ունենանք խաղալու: Դուրս եկանք ափ ու նստեցինք ուտելիքների մոտ: Շամփուրի վրայից հանեցինք մսի ու կարտոֆիլի կտորները, որոնք հասցրել էին սառել:

–Խորովածը շատ համեղ է ստացվել, ապրես,-համտեսելով`գովեց Ամելին:

–Անուշ լինի,-ժպտացի ես`հազիվ բերանիցս չթռցնելով, որ հայրիկիցս եմ խոհարարություն սովորել:

–Դու «հարս-փեսա» խաղալ գիտես?-հարցրեց նա`մսի վրա սոխ ու կանաչի լցնելով:

–Հա,-ծիծաղեցի ես:

Մենք կերանք բոլոր ուտելիքները, հավաքեցինք մեր իրերն ու քայլեցինք դեպի մեր տուն: Ճանապարհը անտառի միջով է անցնում, որտեղ լիքը մոշի թփեր կան: Ամելին սկսեց մոշ հավաքել, ու մինչև տեղ հասնելը, ամանը ծայրեծայր լցվեց սև, հյութալի ու հասած պտուղներով:

Մեր տարածքին մոտենալով`ձայն տվեցի մայրիկին, որ բացի ցանկապատի վրայի հսկա դուռը: Մայրիկի փոխարեն շունը վազեց ու իր կատաղի հաչոցներով սարսափեցրեց Ամելիին: Հետո երևաց հայրիկն ու մեզ ներս հրավիրեց: Նրան ուրախացրեց այն, որ ինձ համար ընկերուհի եմ գտել:

Մենք միանգամից սենյակ գնացինք ու սկսեցինք նախապատրաստվել մեր երևակայական հարսանիքին: Ամելին ինձ համար գեղեցիկ զգեստ ու կոշիկներ ընտրեց, երկար մազերս թափեց ուսերիս ու իր վզնոցը կախեց պարանոցիցս:

–Շատ սիրուն հարս ես,-հիացած բացականչեց նա,-գնանք զբոսնենք իմ մեքենայով:

Մեքենա ասելով`նա իմ հեծանիվը նկատի ուներ, որը տեսել էր բակում: Մենք դուրս եկանք տնից, ես տեղավորվեցի ետևի նստարանին, իսկ նա`առջևի:

–Իսկ ուր ենք գնում?-հետաքրքրվեցի ես:

–Փեսայի տուն,-ծիծաղեց նա,-պարզվում է`մենք հարևաններ ենք: Ձեր ցանկապատից երկու մետր այն կողմ եմ ապրում:

–Իրոք? Ափսոս, որ մի քանի օրից քաղաք պիտի վերադառնամ, կկարոտեմ քեզ:

–Լիլի, ինչեր ես խոսում, մենք խաղի մեջ ենք, ախր: Մոռացիր իրականությունը:

–Վայ, կներես:

Հեծանիվով շրջեցինք մեր տարածքով, որը գյուղի մեկ երրորդի չափ տեղ է զբաղեցնում, հետո ցանկապատից դուրս գալով`շարունակեցինք ճանապարհն ու կանգ առանք մի փոքրիկ խրճիթի առջև:

–Ահա և իմ տունը,-ժպտաց Ամելին ու հանդիսավոր կերպով ներս հրավիրեց:

Ներքուստ ինձ վատ զգացի, որ նա ավելի համեստ պայմաններում է ապրում, քան ես: Կյանքում երկրորդ անգամ բախվեցի անարդարությանը: Ես ավելի շատ օգուտ չեմ տվել մարդկությանը, քան Ամելին, բայց նա հայրիկ չունի, ես` ունեմ, նա փոքրիկ խրճիթում է ապրում, ես` ընդարձակ ամառանոցում, նա գյուղում է դպրոց գնալու, ես` մայրաքաղաքում: Ով է այդ անարդար բաժանումն արել ու ինչի հիման վրա?

–Լիլի? ինչու տխրեցիր? Արդեն փոշմանում ես, որ հետս ամուսնացել ես?

Ես ծիծաղեցի, բայց ներքուստ դառնացած էի: Մտանք ներս, ու նա ինձ իր ննջարան ուղեկցեց:

–Հիմա ինչ ենք անելու?-հետաքրքրվեցի ես:

–Համբուրվելու ենք,-հանգիստ պատասխանեց նա ու պառկեց մահճակալին:

Ինձ սկսում էր դուր չգալ այն, ինչ կատարվում էր մեր միջև, բայց վախենում էի կորցնել միակ ընկերուհուս, դրա համար լուռ մոտեցա: Նա բռնեց մատներիցս ու օգնեց բարձրանալ իր մարմնի վրա: -Շուրթերդ հպիր շուրթերիս:

Ես թուքս կուլ տվեցի ու ստիպված համբուրեցի նրան: Աստված իմ, երբ պիտի ավարտվի այս ամենն, ու գնամ տուն: Հեռացրի դեմքս նրանից, բայց նա ինձ նորից դեպի իրեն քաշեց: Սիրտս արդեն սկսում է խառնել:

–Իսկ հարսն ու փեսան քանի րոպե պիտի համբուրվեն?-հնարավորինս մեղմ տոնով հարցրի ես:

–Տեսնում ես?-նա շրջվեց դեպի պատուհանն ու մատով ցույց տվեց արևը, որը սահում էր երկնքով դեպի սարից այն կողմ,– համբուրիր ինձ, մինչև նրա`մայր մտնելը:

Ես համաձայնեցի, որովհետև լավ չէի պատկերացնում, թե ինչքան ժամանակում արևը մի կետից մյուսը կհասնի: Շուրթերս զզվանքով հպում էի Ամելիի վարդագույն, փարթամ շրթունքներին, բայց հայացքս երկնքից չէր հեռանում: Երբ վերջապես հասկացա, որ ծուղակի մեջ եմ, տեղիցս կտրուկ վեր կացա ու քայլեցի դեպի դուռը:

–Սպասիր, խնդրում եմ,-լացակումած`աղերսեց նա,-եթե չես ուզում, չենք խաղա, միայն մնա:

–Պիտի տուն գնամ, շուտով կմթնի:

–Արի քաղցրավենիք ուտենք, հետո կճանապարհեմ քեզ,-համոզեց նա ու վազեց խոհանոց: Հինգ րոպեից վերադարձավ`ձեռքին մի աման:

–Սա ինչ է?

–Տորթի քարցր կրեմ, որին մոշ եմ խառնել, փորձիր:

Ես հաճույքով կերա կեսը:

–Շատ համեղ էր, ապրես: Իդեպ, վերցրու վզնոցդ:

–Չէ, պետք չի, մոտդ պահիր, նվիրում եմ: Այն քեզ ավելի է սազում, քան ինձ:

Սիրտս ճմլվեց. մոտեցա նրան ու ամուր գրկեցի: Ես էլ կուզեի որևէ բան նվիրել, բայց մոտս ոչինչ չունեի: Մենք դուրս եկանք տնից, ու նստեցի հեծանիվիս ղեկին:

–Նեղացած չես, չէ, ինձնից?-տխուր հայացքով հարցրեց Ամելին,-ես մտածեցի քեզ դուր կգա, դու առաջին մարդն էիր, ում ցանկացա համբուրել: Կներես:

Ուզում էի ինչ-որ բան ասել, որը նրան կստիպեր լավ զգալ, բայց, չգիտես ինչու, լռեցի ու առանց հրաժեշտ տալու` տուն վերադարձա…

2005 թվական, օգոստոսի 28

Հենվել եմ ցանկապատին ու հափշտակված նայում եմ Ամելիին: Նա չի կարող նկատել ինձ, որովհետև թփերը ծածկում են մարմինս: Մեր համբույրից հետո խուսափում եմ նրանից, բայց թաքուն հետևում եմ: Ամեն առավոտ գալիս է, կանգնում մեր ցանկապատի մոտ ու անունս տալիս, բայց ես միշտ քնած, սոված, զբաղված, հոգնած եմ ձևանում ու մայրիկին խնդրում, որ փոխանցի: Նա լուռ հեռանում է, բայց հաջորդ օրը նորից հայտնվում: Հակասական զգացմունքներ ունեմ նրա հանդեպ. համ սիրում եմ, համ`մի տեսակ վախենում: Նա ինձ այնպես չի սիրում, ինչպես ես`իրեն, ու դա է վանում ինձ:

Արդեն երեք ժամ է` հետևում եմ, թե ոնց է բակում կոնֆետ պատրաստում: Նա գդալով վերցնում է մուգ վարդագույն քաղցր զանգվածն ու լցնում սրտաձև փոքրիկ ամանների մեջ:

–Լիլի, արի իրերդ հավաքիր-լսվեց մայրիկի ձայնը, ով մեր տարածքի մյուս ծայրից կանչում էր ինձ:

Ամելին սթափվեց իր մտքերից ու շուրջը նայեց`ասես հույս ունենալով, որ մոտակայքում եմ, իսկ ես, հարմար առիթ գտնելով, դուրս եկա թաքստոցիցս ու ոտքերիս ծայրերի վրա քայլեցի դեպի տուն:

*

Մեր ամբողջ ընտանիքը, բացի տատիկից ու պապիկից, տեղավորվել է հայրիկիս դեղին մեքենայի մեջ. Փարիզ ենք մեկնում:

Երբ դուրս եկանք մեր ամառանոցից ու անցնում էինք Ամելիենց տան մոտով, նա անսպասելի հայտնվեց ճանապարհի վրա ու ափը թափ տվեց, ինչը նշանակում էր, որ ուզում է`կանգ առնենք: Հայրիկն ըստ երևույթին ճանաչեց նրան ու ընթացքը դանդաղեցրեց:

–Լիլի, գնա հրաժեշտ տուր ընկերուհուդ, միայն արագ:

Ես իջա մեքենայից ու մոտեցա Ամելիին: Քիչ մնաց սիրտս հուզմունքից տեղից դուրս թռչեր, երբ նրա ձեռքին տեսա սրտաձև կոնֆետները`փայլփլուն թղթերի մեջ: Միթե դրանք ինձ համար էր առավոտից պատրաստում?

–Բարև,-տխուր ժպտաց նա:

–Դու գիտեիր, որ այսօր եմ մեկնում?

–Հա, կեսօրին տեսա տատիկիդ, իմացա:

–Կներես, որ չեկա հրաժեշտ տալու, շատ էին գործերը, պիտի օգնեի ծնողներիս:

–Վերցրու սա,-նա ինձ մեկնեց կոնֆետների գեղեցիկ տուփը,-քեզ քաղցր ճանապարհ եմ մաղթում:

Ես վերջին անգամ ամուր գրկեցի նրան ու առանց ետ նայելու`վազեցի դեպի մեր մեքենան…վեց ժամից Փարիզում կլինեմ…

2005 թվական, նոյեմբերի 24

Կեսգիշեր է: Մայրիկս մատիտով բարակ գծեր է քաշել տողի վերևում ու ներքևում, որ տառերի մասնիկները շարեմ: Ամեն անգամ, երբ ծուռ, թերի կամ տգեղ եմ գրում, տետրի էջը պատռում է, ու ստիպված եմ լինում նորից սկսել: Ախր, ես գրել-կարդալ վաղուց գիտեմ, կարողանում եմ մտքերս թղթին հանձնել, ուստի չեմ հասկանում` ինչ պարտադիր է, որ իդեալական լինի շարածս ամեն տառը, այն էլ միանգամից: Միևնույն է` հետագայում ուզած-չուզած այլանդակվելու է ձեռագիրս: Մայրս ուզում է, որ անթերի լինեմ ու ամեն բան կատարյալ անեմ: Ես զրկված եմ սխալվելու իրավունքից: Օրվա ընթացքում բացի դասից ուրիշ ոչնչով չեմ հասցնում զբաղվել, որովհետև այնքան եմ ստիպված լինում գրքերի ու տետրերի առաջ նստել, մինչև կատարելության հասցնեմ բոլոր տնայինները: Քնել եմ ուզում…հոգնել եմ…

2006 թվական, մարտի 16

–Մամ, խնդրում եմ, կներես ինձ…

Նստած եմ լոգարանի հատակին`մեջքս հենած կողպված դռանը: Մայրս փակել է ինձ այստեղ, լույսն անջատել վրաս ու հյուրասենյակում հեռուստացույց է դիտում: Ես սարսափելի վախենում եմ մթությունից, արդեն մի ժամ է`լացելով աղերսում եմ նրան, որ բացի դուռը կամ գոնե լույսը վառի, բայց նա ինձ չի լսում:

Այսօր երկու էի ստացել մաթեմատիկայից, ստիպված պատռել էի օրագրիս էջը, որ ծնողներս չտեսնեին, բայց ուսուցիչս զանգել էր նրանց ու մի լավ բողոքել ինձնից` պատմելով նաև ստացածս երկուի մասին: Մի խոսքով, պատժված եմ:

Հանկարծ բանալու ձայն լսեցի, ու լոգարանի դուռը վերջապես բացվեց:

–Անցիր խոհանոց,-գոռաց մայրս`հողաթափով ուսիս խփելով,-հացդ կուտես ու մինչև քնելուդ ժամը մի ոտքի վրա անկյուն կկանգնես: Անամոթ:

Վեր կացա հատակից ու վախից դողալով`խոհանոց վազեցի:

2007 թվական, փետրվարի 3

Փարիզի մեր բնակարանը բարձրահարկ շենքի երրորդ հարկում է: Ծնողներս գիտեն, թե դասերս երբ են ավարտվում, քանի րոպե է տևում դպրոցից տուն տանող ճանապարհը, ու ամեն օր խստորեն ստուգում են, արդյոք ճիշտ ժամանակին եմ տուն մտել: Չգիտեմ, թե ինչու այդքան չեն վստահում ինձ. եթե անգամ մի քանի րոպե ուշանամ, ինչ կա դրա մեջ:

Այսօր դասերից հետո ձյան հետ խաղալով ընկա ու նշանակված ժամից տասնհինգ րոպե ուշ տվեցի մեր դռան զանգը: Մայրս ներս չթողեց: Ասաց, որ այնքան կմնամ դրսում, մինչև ճշտապահություն սովորեմ: Հույս ունեմ` շուտով պատժաժամկետն ավարտին կմոտենա ու տանեցիներից մեկն ինձ մեր տաք բնակարանը կհրավիրի: Հագիս հաստ վերարկու ունեմ, բայց անտանելի մրսում եմ: Արդեն երկրորդ ժամն է նստած եմ սառը աստիճանների վրա ու դողում եմ ցրտից: Մեր տան դուռը կողպված չի, տեսականորեն կարող եմ ներս մտնել, բայց համարձակություն չունեմ.վախենում եմ մորիցս: Նա իմ քայլը կընկալի որպես հանդգնություն ու ուժեղ կծեծի:

Ես ծնողներիս չեմ մեղադրում: Նրանք անհանգստանում են իմ անվտանգության համար, ուստի պահանջում են, որ դասերից հետո առանց ժամանակ կորցնելու տուն վազեմ, որպեսզի ինձ հանկարծ որևէ մեկը չհասցնի նեղացնել կամ առևանգել: Դե գիտես, մեր ժամանակներում մարդիկ ամեն տեսակ չարության ընդունակ են, հատկապես անպաշտպան ու միամիտ երեխաների նկատմամբ: Դրանք, իհարկե, իմ համոզմունքները չեն, որովհետև ինձ հետ երբեք ոչ մի դժբախտություն չի պատահել.իմ ծնողներն են այդպես աշխարհը տեսնում ու ընկալում, իսկ նրանք, անշուշտ, ավելի փորձառու են: Իմ դասարանցիներից շատերը դասերից հետո տուն չեն գնում.մնում են միասին պարապմունքներն անելու: Ես պատկերացնում եմ, թե ինչքան զվարճալի, հաճելի ու ուրախությամբ լի ժամեր են իրար հետ անցկացնում`զրուցում են, ծիծաղում, կատակում, բացի այդ երբ մի գործը միայնակ չես անում, ավելի մեծ է հաջողելու հավանականությունը.մեկը մաթեմատիկայից է ուժեղ, մյուսը`լեզվից, երրորդը հետևում է, որ խոսելով շատ չընկնեն ու տուն արդեն դասերը պատրաստած վերադառնան: Ես էլ կուզեի շաբաթվա մեջ թեկուզ մի անգամ միանալ նրանց, բայց ծնողներս չեն թողնում, որ դպրոցում դասերից բացի այլ հետաքրքրություններ ու ծանոթություններ ունենամ:

–Ներս արի,-դռան մոտից վերջապես լսվեց մորս`տուն հրավիրող խիստ ձայնը:

2009 թվական, հոկտեմբերի 30

Գիշերվա ժամը մեկն է: Մայրիկս ինձ մաթեմատիկա է բացատրում: Մենք բոլոր դասերը միասին ենք անում, ու նա հետևում է, որ ամեն ինչ ճիշտ գրեմ կամ լուծեմ: Մայրս իր ամբողջ ժամանակն ինձ է տրամադրում, շատ ուշադիր է իմ հանդեպ, բայց շատ է ճնշում իր պերֆեկցիոնիզմով: Արդեն կես ժամ է` չեմ կարողանում բաժանման թեման հասկանալ: Մոտս ոչինչ չի ստացվում: Ամեն սխալ թվանշան հավասարվում է քանոնի հարվածի: Մատներս ցավում են, այնքան է մայրս խփել: Քթիցս սկսեց արյուն հոսել…թարսի պես հայրիկը տանը չի, թե չէ կպաշտպաներ ինձ:

2011 թվական, մայիսի 17

Այսօր մեր ֆիզիկայի ուսուցիչը ձախ ոտքի վրա դասարան մտավ: Ես միանգամից ներսումս ճնշում զգացի, որովհետև շատ զգայուն եմ շրջակա աշխարհի հանդեպ: Կարճահասակ, գեր, տարիքով կին է`փարթամ շրթունքներով, խոշոր աչքերով ու կլոր դեմքով: Նրանից մեր դպրոցում բոլորն են սարսափում, որովհետև անկանխատեսելի վարքագիծ ունի, երբեք հնարավոր չի լինում գուշակել, թե տվյալ օրն ինչ տրամադրությամբ դասարան կմտնի: Նա մեր գերազանցիկների միջև հմտորեն մրցակցություն է ստեղծել.ամենաբարձր գնահատականները ստանում են նրանք, ովքեր ոչ միայն օրվա, այլև նոր դասն են սովորում ու իր փոխարեն ուսուցչություն անում: Ես, իհարկե, դեմ չեմ, որ այդ փորձը որոշակի հմտություններ ու անձնային հատկանիշներ է զարգացնում աշակերտների մեջ, եթե միայն չի ձգվում ամբողջ ուսումնական տարվա ընթացքում, ինչպես մեր դասարանում է: Ես էլ եմ մտել խաղի մեջ, որովհետև դա միակ ելքն է բարձր գնահատական ստանալու ու ծնողներիս հետ հետագայում խնդիրներ չունենալու`մանավանդ, որ խոստացել են հեռախոս գնել,եթե այս տարի էլ գերազանցիկ լինեմ: Իմ շրջապատում բոլորը հեռախոսներով են շրջում, բացի ինձանից, ուստի ստիպված եմ ծնողներիս սպասելիքներն արդարացնել:

Հազիվ էի ոտքի կանգնել`ողջունելու, երբ ուսուցիչը շնչակտուր մոտեցավ կենտրոնական շարքի առաջին դասասեղանին, որի մոտ ես էի նստած, դրեց երկու պարզած ափերը սեղանի մակերևույթին ու ամբողջ կոկորդով այնպես գոռաց ինձանից մի քանի մետր հեռավորության վրա նստած շատախոս տղաների վրա, որ վախից լեզուս կապ ընկավ.

–Լռություն:

Մի քանի վայրկյան շունչ քաշելուց հետո ափի արտաքին մասը տարավ-բերեց սեղանիս վրայով ու գրենական պիտույքներս գետնին թափեց: Ես, իհարկե, հետո հասկացա, որ այդ ճիչը տղաներին էր ուղղված, որովհետև գոռալու ընթացքում ուսուցչի հայացքն ինձ վրա էր: Պատկերացրու, հանգիստ`առանց մրջյուն անգամ տրորելու, նստած ես տեղումդ ու դասն ես կրկնում, և հանկարծ մեկը կանգնում է ուղիղ դիմացդ, արյունակալած աչքերը հառում վրադ ու մի քանի սանտիմետր հեռավորությունից այնպես ծղրտում, որ աթոռդ դղրդում է: Ու գիտես, ամենահետաքրքիրն այն է, որ ոչ մեկին տարօրինակ չի թվում ուսուցչի նման վարվելաձևը. բոլորն ընդունում են դա որպես իրերի բնականոն ընթացք:

Մինչ կհասցնեի ինձ հոգեպես կարգի կհրավիրել, որ վախից կաթված չստանայի, ուսուցիչը բացեց մատյանն ու սկսեց աչքի անցկացնել.

–Լիլի, գրատախտակի մոտ:

Վերցրի խնդրագիրքն ու վախվխելով մոտեցա: Կավիճն առա ձեռքս ու սկսեցի խնդրի պահանջը կարդալ: Մի անգամ բարձրաձայն ընթերցելուց ու ոչինչ չհասկանալուց հետո ստիպված եղա ուսուցչի վայրկյան առ վայրկյան աճող զայրույթի պայմաններում նորից ու նորից փորձել: Մի պահ շրջվեցի ու տեսա դասընկերներիս ծաղրական հայացքները, հուսահատությունից դեմքս հառեցի առաստաղին, գրատախտակին, և ինձ թվաց, որ անգամ դատարկ պատերն են ինձ մատնացույց անում ու բարձր բղավում ՝ չես կարող, չես կարող, չես կարող:

Ուսուցիչը, համբերությունը կորցնելով, ջղայնությունից կծիկ դարձած բռունցքներով մոտ եկավ ու բարձրացրեց ձեռքը`սպառնալով խփել սարսափից գրատախտակին սեղմված գլխիս:

–Քո տեղը մտավոր հետամնացների դպրոցում է,-ճչաց նա`այնքան մոտենալով, որ թքի մի քանի կաթիլ ձայնի ալիքների հետ դեմքիս թռավ:

Ձեռքերս դողացին: Ֆիզիկայի խնդրագիրքը հատակին ընկավ: Վիրավորանքը կուլ տալով` դուրս փախա դասարանից։ Հեռու վազել չկարողացա, որովհետև ոտքերս թուլությունից ծալվում էին. կուչ եկա դռան մոտ ու հատակին մնացի մինչև դասամիջոցի զանգը հնչելը: Արցունքները շատրվանի պես դուրս էին ցայտում աչքերիցս: Գլխիս միջով ասես էլեկտրական հոսանք էր անցնում: Ինձ անպաշտպան ու միայնակ էի զգում: Ամբողջ դպրոցում չկար մեկը, ով կհասկանար ու կաջակցեր:

Ինչու են որոշ մարդիկ համարում, որ իրավունք ունեն դիմացինի նկատմամբ բռնություն կիրառել միայն նրա համար, որ մեծ են տարիքով? Մենք ապրում ենք այնպիսի ժամանակաշրջանում, երբ տարիքն առավելություն չի, որովհետև կյանքը ճանաչելու համար պարտադիր չի հարյուր տարի ապրել, բավարար է պարզապես համացանցը ճիշտ օգտագործել.օգտակար գրքեր կարդալ, ծանոթանալ քեզնից առաջ ապրած մարդկանց կենսափորձին ու հոգեբանություն ուսումնասիրել: